Menu BIP
Programy profilaktyczne
Gminny Program Profilaktyki raka szyjki macicy na lata 2014-2020

Gminny Program Profilaktyki raka szyjki macicy na lata 2014-2020

Gminny Program profilaktyki raka szyjki macicy – szczepienia HPV typ 16,18,6,11 na lata 2014 - 2020

Autor programu: Zastępca Wójta Gminy Dobrzeń Wielki – Irena Weber

Opis problemu zdrowotnego

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia jest jednym z istotniejszych zadań gminy wynikających art. 7 ust. 1. pkt 5 z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
( Dz. U. z 2013r., poz.594 z późn. zm.).

Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności opracowanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców - art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 31a ust. 1 i art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164 poz. 1027 z późn. zm.).

Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym możliwe jest poprzez stosowanie odpowiedniej profilaktyki, a także poprzez podejmowanie wszelkich działań i środków zmierzających do wykrycia we wczesnych stadiach nowotworów, dających szansę na szybkie wyleczenie. Warunkiem poprawy i utrzymania zdrowia społeczeństwa jest tworzenie i realizacja odpowiedniej polityki zdrowotnej.

Obecny program jest kontynuacją programu wdrożonego na trenie Gminy Dobrzeń Wielki, w latach 2010 – 2013, który uzyskał pozytywną Opinię Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych – Warszawa, dnia 17 stycznia 2011, a który to cieszył się dużym zainteresowaniem mieszkańców gminy.
Cele programu.

W Polsce ponad 3.600 kobiet zapada co roku na raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera. Pod względem zachorowalności i umieralności z powodu tej choroby Polska zajmuje czołowe miejsce wśród krajów Unii Europejskiej. Zaobserwowano również różnice regionalne w zachorowalności i umieralności z powodu nowotworów złośliwych. Pokrywają się one z umieralnością z powodu nowotworów złośliwych u kobiet zgodnie z ryciną nr 1.

Źródło: Wojciechowska U., Didkowska J., Tarkowski W., Zatoński W., Nowotwory złośliwe w Polsce w roku 2004. Warszawa 2006.

Rak szyjki macicy w skali całego świata jest drugim, co do częstości rakiem, który dotyka kobiety i drugą, co do częstości przyczyną ich zgonów z powodu chorób nowotworowych. Globalnie, co roku notuje się ok. 500 000 nowych zachorowań, a około 300 000 kobiet umiera z powodu raka szyjki macicy. Szacuje się, że na świecie liczba kobiet chorych na raka szyjki macicy sięga 1,4 miliona. W Polsce zapada na ten typ nowotworu ponad 3600 kobiet rocznie, z czego niemal 2000 umiera. Jest to jeden z najwyższych wskaźników umieralności w Europie ( 9,4 / 100 000 kobiet ). Warto tu zauważyć, że o ile wskaźnik zachorowalności na raka szyjki macicy w Polsce nie różni się od odnotowanego w innych krajach Europy, o tyle odsetek kobiet przeżywający 5 lat po rozpoznaniu tego nowotworu należy do najniższych w Europie i nie przekracza 50% .

A. Cele główne:
Zmniejszenie liczby zachorowań na raka szyjki macicy w gminie Dobrzeń Wielki.
Ukształtowanie właściwych nawyków higienicznych u 12 i 13 letnich dziewcząt.

B. Cele pośrednie:
Podniesienie poziomu świadomości zdrowotnej młodych dziewcząt i chłopców oraz ich rodziców, między innymi poprzez stałą współpracę z Wojewódzkim Ośrodkiem Koordynującym Program Profilarki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, jak i Opolskim Centrum Onkologii w Opolu
Wypromowanie zdrowego trybu życia wśród młodzieży szkolnej.

Skuteczność szczepienia oceniana jest na:
75% w przypadku zapobiegania rakowi płaskonabłonkowemu (carcinoma planoepitheliale cervicis uteri) – najczęstszemu typowi histologicznemu raka szyjki (ok. 85% przypadków),
96% w przypadku zapobiegania gruczolakorakowi (adenocarcinoma cervicis uteri), który stanowi ok. 10% przypadków i choć rozwija się wolniej niż rak płaskonabłonkowy, to wyniki leczenia są zwykle nieco gorsze.
Adresaci programu (populacja programu).

Programem (szczepieniami) objęte zostaną dziewczęta w wieku 12 / 13 lat. W latach 2014 – 2020 szczepienia będą obejmowały łącznie około 430 dziewcząt tj.

Tabela 1: Założenia ilościowe szczepień w poszczególnych latach

Rok szczepienia	Rocznik urodzenia	Liczba dziewcząt podlegających szczepieniu
2014	2001	57
2015	2002	61
2016	2003	62
2017	2004	63
2018	2005	63
2019	2006	62
2020	2007	63

Źródło: Dane z Referatu Ewidencji Ludności Urzędu Gminy w Dobrzeniu Wielkim

Program profilaktyki raka szyjki macicy na terenie gminy Dobrzeń Wielki, będzie obejmował wskazane roczniki dziewcząt zamieszkałe na terenie gminy, jak również dziewczęta uczące się w szkołach na terenie gminy Dobrzeń Wielki.

Biorąc pod uwagę, ze najwyższe ryzyko zakażenia tym wirusem występuje w ciągu pierwszych 5 lat od momentu inicjacji seksualnej, najlepszą grupą do szczepienia powinny być dzieci i młodzież przed rozpoczęciem aktywności seksualnej ( dziewczęta 10 -16 – letnie ). Rozważając aktualne możliwości realizacji szczepień przeciw HPV w Polsce, trzeba wskazać na konieczność sfinansowania szczepionki, która nie została na razie włączona do obowiązkowej części Programu Szczepień Ochronnych, pokrywanych przez budżet państwa. Koszt zakupu szczepionki czterowalentnej obecnie kształtuje się ok. 460,00 złotych (cena całkowitego zaszczepienia - trzy dawki). Wprowadzanie masowych szczepień prowadzi niewątpliwie do wyraźnego zmniejszenia występowania przednowotworowych zmian w obrębie szyjki macicy, czego naturalnym następstwem staje się obniżenie wartości pozytywnej predykcji badań cytologicznych. Efekt szczepień dziewcząt będzie widoczny po kilku lub kilkunastu latach, gdy skriningowe badania cytologiczne zaczną obejmować kobiety zaszczepione przeciw HPV.

Dopuszcza się wahania ilości planowanych zaszczepień +/- 20%. Czynnikiem wpływającym na zmiany ilościowe mogą być ruchy migracyjne, a także nauka dziewcząt ( mieszkanek gminy ) w podanych rocznikach, w szkołach poza terenem gminy.

Organizacja programu.

Przed wprowadzeniem akcji szczepień dostarczone zostaną materiały informacyjne dla młodzieży danych roczników i ich opiekunów. Zaplanowano również prelekcje z położną dla dziewcząt i chłopców oraz spotkania informacyjne dla rodziców / opiekunów, prowadzone przez lekarzy ginekologów.

Szczepienia zaplanowano poprzez podanie szczepionki czterowalentnej - przeciw czterem najczęściej występującym typom wirusa brodawczaka ludzkiego, w tym dwóm z grupy onkogennej ( HPV 16 i HPV 18 ) oraz dwóm typom tzw. niskiego ryzyka ( HPV 6 i HPV 11 ). Wskazana szczepionka została zarejestrowana we wrześniu 2006 roku w Unii Europejskiej do stosowania u dzieci w wieku 9–15 lat oraz u kobiet w wieku 16–26 lat. Wcześniej, bo już w czerwcu 2006 roku, szczepionka została zarejestrowana
w USA. Obecnie jest zarejestrowana w ponad 80 krajach.

Udział w Programie szczepień jest dobrowolny. W celu objęcia szczepieniem dziewcząt wymagane jest złożenie imiennych deklaracji przez rodzica, bądź prawnego opiekuna ( wzór deklaracji stanowi załącznik Nr 1 do Programu ).

Harmonogram realizacji programu

1)   Przeprowadzenie zajęć edukacyjno-informacyjnych w szkołach dla roczników uczniów wskazanych w programie.
      Zapoznanie młodzieży z podstawowymi zasadami przeciwdziałania zakażeniu HPV - luty / marzec
2)   Przedstawienie młodzieży oraz rodzicom / opiekunom, informacji o szczepieniu profilaktycznym przeciwko wirusowi HPV - luty / marzec
3)    Złożenie imiennej zgody rodzica / opiekuna na objęcie dziewcząt programem bezpłatnych szczepień w placówce służby zdrowia, która będzie realizatorem programu na terenie danej miejscowości - marzec
4)    Opracowanie dokumentacji ewidencjonowania dokonanych szczepień - marzec
5)   Wybór dostawcy szczepionki czterowalentnej przeciwko wirusowi HPV typ 16,18,6,11, odbywający się poprzez zapytania o cenę, na podstawie Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo Zamówień Publicznych   (Dz.U. z 2013 r., poz. 907 z późn. zm.) oraz art. 48 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – luty / marzec
6)   Nawiązanie umów z realizatorami szczepień w miejscowościach: Dobrzeń Wielki, Czarnowąsy, Chróścice i Kup - marzec
7)   Wykonanie badań wstępnych oraz zaszczepienie dziewcząt:

                             I   dawka – marzec / kwiecień

                             II   dawka - maj / czerwiec

                             III dawka - wrzesień / październik

8)   Złożenie stosownej dokumentacji przez placówki prowadzące szczepienia - listopad
9)   Monitorowanie przeprowadzonej akcji szczepień – listopad / grudzień.
w roku 2014 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy)
w roku 2015 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy)
w roku 2016 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy)
w roku 2017 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy)

w roku 2018 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy )
w roku 2019 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy )
w roku 2020 - 30.000 zł (słownie złotych: trzydzieści tysięcy )
Monitorowanie i ewaluacja.

Podczas oceny zasadności realizacji Programu uwzględnione będą wskaźniki:
1. Liczba dziewcząt uczestniczących w Programie.
2. Liczba dziewcząt objętych szczepieniami.
3. Stopień osiągnięcia sukcesu, określony procentowo – liczba zdeklarowanych dziewcząt / liczba zaszczepionych dziewcząt.
4. Opinie odbiorców bezpośrednich ( dziewcząt ) oraz pośrednich ( rodziców ) o Programie.
  
  Ocena skuteczności realizacji Programu będzie możliwa po kilkunastu, bądź też dopiero po kilkudziesięciu latach obserwując zmiany, jakie zaszły w osobach, na które oddziaływano poprzez realizację Programu. W chwili obecnej można przyjąć jedynie założenie hipotetyczne: stan zdrowia kobiet na terenie gminy Dobrzeń Wielki ulegnie znacznej poprawie, jeżeli chodzi o zachorowalność na raka szyjki macicy, ze względu na podjęte działania profilaktyczne – szczepienia przeciw wirusowi HPV.
  
  Warto w tym miejscu przedstawić pewne zestawienia dokonanej ewaluacji poprzednio realizowanego, gminnego programu szczepień przeciwko wirusowi HPV z lat 2010-2013.
  
  Tabela 2:Ewaluacja realizacji Programu szczepień 2010-2013

*ROK*	*PLANOWANE ZAŁOŻENIA ILOŚCIOWE UJĘTE W PROGRAMIE 20110-2013*	*ZREALIZOWANE SZCZEPIENIA* - ILOŚCIOWO*	*ZREALIZOWANE SZCZEPIENIA* *- PROCENTOWO*
2010	170 dziewcząt ( rocznik 1996 i 1997)	159 dziewcząt	93,5 %
2011	58 dziewcząt ( rocznik 1998 )	67 dziewcząt	115,5 %
2012	58 dziewcząt ( rocznik 1999 )	60 dziewcząt	103,4 %
2013	67 dziewcząt ( rocznik 2000 )	58 dziewcząt	86,6 %
ŁĄCZNIE	353 dziewczęta	344 dziewcząt	97,5 %

*Różnice w wykonaniu ilościowym, wynikają z ruchów migracyjnych ludności gminy

Udział w Programie osób zdeklarowanych, był każdego roku 100%.

Zarówno wysoki wskaźnik udziału w szczepieniach ( średnio 97,5 %), jak również 100% tzw. wyszczepialność, poświadczają zasadność kontynuacji Programu.

Okres realizacji programu.

Program jest kontynuacją Programu z lat 2010 – 2013 i będzie realizowany w latach 2014 – 2020. W przypadku wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowi HPV, do kalendarza szczepień obowiązkowych, zawiesza się dalszą realizację programu gminnego.

DOC1. Uchwała - program profilaktyczny 2014.doc (29,00KB)
DOC2. Program_2014_2020.doc (120,00KB)
PDFulotka - szczepionka SILGARD.pdf (2,35MB)